Leefstijlcoach

De post-HBO opleiding tot leefstijlcoach

De post-HBO-opleiding tot leefstijlcoach van de Academie voor Leefstijl en Gezondheid is gericht op coaching, voeding, beweging, slaap en stressmanagement. Deze elementen vormen de kern van leefstijlcoaching, waarbij de nadruk ligt op de coaching. Coaching, het werkelijk naast de patiënt gaan staan, is essentieel om een duurzame gedragsverandering te bewerkstelligen. Coaching verschilt hiermee wezenlijk van advisering of klassieke consultvoering. Coachingsvaardigheden vormen een cruciaal onderdeel van de opleiding.

Studiebelasting

De opleiding tot leefstijlcoach omvat 16 trainingsdagen in een periode van 15 maanden, en daarnaast 8 tot 10 uur per week zelfstudie middels e-learning en literatuurstudie. De studiebelasting bedraagt 96 uur klassikaal onderwijs en ruim 400 uur zelfstudie, wat de totale studiebelasting brengt op 500 uur. De opleiding is zoveel mogelijk evidence based.

De opleiding is bedoeld voor professionals in de zorg of de sport met minimaal een HBO-opleiding (diëtisten, sportdocenten, fysiotherapeuten, hbo-v’ers en praktijkondersteuners. Ook andere HBO’ers en WO-ers komen in aanmerking, zoals HR-managers, docenten en maatschappelijk werkers.

Waaruit bestaat de opleiding?

Coachend werken is de kern van alles wat een leefstijlcoach doet. Kennis over leefstijlcomponenten zoals voeding, beweging, ontspanning, stressmanagement, bioritme en slaap vormen het kader waarbinnen de patiënt gecoacht wordt. Het doel en de leefwereld van de patiënt staan echter centraal. De patiënt maakt zijn eigen keuzes. De leefstijlcoach draagt alleen informatie aan wanneer de patiënt aangeeft daar behoefte aan te hebben.

De opleiding is opgedeeld in drie modules die elk worden afgesloten met een toets. Module 1 , ‘Coach jezelf en de ander’, omvat de grondbeginselen van coaching en fysiologische basiskennis over bewegen, voeding en gedrag en wordt afgesloten met een schriftelijke kennistoets waarin ondermeer een voedingsplan en beweegplan moet worden gemaakt.

Module 2 ‘Coach de ander’ omvat naast verdere coachingscompetenties zoals omgaan met weerstand, confronteren ed., de pathologie van diverse leefstijlgerelateerde ziekten zoals diabetes II en hart- en vaatziekten, verslaving, psychodiagnostiek. Naast het herkennen van de pathologie wordt geleerd wat wel te doen en wanneer er moet worden doorverwezen. Verder is er in deze module aandacht voor de effecten van slaap, stress, bioritme en ontspanning op de gezondheid en worden interventies besproken om deze leefstijlcomponenten te verbeteren. De module wordt afgesloten met een coachingsvaardighedentoets met acteur.

Modulle 3 ‘Coach de groep’ omvat het coachen van een groep, het ontwikkelen van workshops rond leefstijlthema’s en wordt afgesloten met een examendag waarin theorie en ontwikkeling van competenties worden getoetst.

Competenties van de leefstijlcoach

De leefstijlcoach heeft kennis en inzicht in de integrale (voeding, beweging en gedrag) begeleiding van zijn/haar patiënten.?De leefstijlcoach heeft kennis en inzicht in de essentie van coaching en het adequaat begeleiden naar duurzame leefstijlverandering. Hij of zij heeft ruime kennis van beschikbare tools, technieken, methodieken voor de intake (anamnese) het ontwerpen van het leefstijlplan van en het uitvoeren van de coaching om de gewenste leefstijlverandering te realiseren.

De voedings- en beweegcomponent van de leefstijlbegeleiding is gericht op het stapsgewijs en duurzaam veranderen van het gedrag naar een beter en gezonder leefpatroon. Bij (ernstig) overgewicht is deze stapsgewijze verandering daarnaast gericht op het verminderen van de energie-inname en het vergroten van het energieverbruik. Het leefpatroon moet qua eet- en leefgewoonten, psychologische en financiële draagkracht en persoonlijke effectiviteit op het individu zijn afgestemd. Uitgangspunt is een eetpatroon gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding en op basis van de huidige individuele inname. Het stimuleren van bewegen volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen is het uitgangspunt binnen het leefstijlplan.

Centraal binnen de begeleiding staat het vergroten van bewustwording, kennis, vaardigheden en inzicht bij coachees. De nadruk van de begeleiding in de onderhoudsfase ligt op educatie, gedragsbehoud en terugvalpreventie. De leefstijlcoach heeft kennis van de richtlijnen en kan zijn kennis toepassen in de praktijk door de aanbevelingen af te stemmen op de individuele mogelijkheden van de coachee.

De versnelde opleidingen voor fysiotherapeuten en diëtisten

Diëtisten en fysiotherapeuten hebben al veel kennis van een specifieke leefstijlcomponent. Om die reden is er een versnelde opleiding waar voor de diëtisten het onderwerp voeding en voor fysiotherapeuten het onderwerp bewegen bekend mag worden geacht. Daarnaast kunnen zij geleerde vaardigheden meteen toepassen binnen hun huidige werkzaamheden waardoor de studie efficiënter en effectiever doorlopen kan worden.

Om die reden bestaat de versnelde opleiding voor deze beroepsgroepen uit 11 i.p.v. 16 lessen en is daarmee de studiebelasting 66 uur oefenen in de les en 320 uur thuisstudie. Ook hier ligt de nadruk op coachingsvaardigheden. In de praktijk blijken fysiotherapeuten en diëtisten hierin onvoldoende geschoold.

De verschillende competenties op een rij

Binnen de opleiding werk je aan veel vaardigheden en competenties. Dat doen we zoveel mogelijk geïntegreerd zodat je binnen een opdracht werkt aan diverse competenties binnen de drie pijlers coaching, beweging en voeding.

Competenties gericht op coaching

kan goede relaties ontwikkelen, langdurig en laagdrempelig
richt zich op de vraag achter de vraag.
kan een intakegesprek houden en daaruit voortvloeiend een contract/offerte en leefstijlplan opstellen, en SMART-afspraken maken
kan met SMART-doelen werken en omgaan met onrealistische doelen
kan het GROW model of een afgeleid model (het 4 stappen-model) toepassen
kan evalueren met coachee en/of de groep
houdt tijdens het coachen voor ogen dat het belangrijkste is dat degene die gecoacht wordt in zichzelf gelooft, zijn eigen keuze maakt en dat hij daarin succesvol is
kan de coachee stimuleren om te werken met een vorm van zelfregistratie (self-monitoring)

Coaching- en gespreksvaardigheden

toepassen van communicatie vaardigheden als: actief en empathisch luisteren, observeren, open vragen stellen, doorvragen, confronteren, samenvatten en spiegelen
kan samen met de coachee zgn. ‘verleidings-cues’ opsporen en neutraliseren en zelfcontrolestrategieën ontwikkelen
kan motiveren, stimuleren, verleiden en uitdagen
kan het openlijk oneens zijn
kan trechteren van complex naar eenvoudig
herkent weerstand en emoties en kan deze adequaat hanteren/transformeren
kan pijnlijke zaken benoemen en begrijpen
spoort samen met coachee negatieve kernpatronen en overtuigingen op
kan verschillende probleemoplossende strategieën hanteren door het vergroten van de vaardigheden om met moeilijke situaties om te gaan
kan de kern van mindfulness uitleggen en eenvoudige technieken uitvoeren samen met de cliënt, zoals een ademhalingsoefening.
kan verschillende drama werkvormen hanteren voor individuele vragen

Voor de groep

kan eenvoudige interactieve gezonde leefstijlworkshops en groepsprogramma’s ontwerpen en geven
kan de groep begeleiden en interveniëren op inhoud- en procesniveau

Zelfreflectie

kan zien en bespreekbaar maken wanneer doorverwijzing van de deelnemer naar een zorgverlener aan de orde is.
kan zichzelf hernemen ( in geval van weerstand bij zichzelf, onmacht, projectie, emotie, twijfel etcetera)
kan zichzelf succesvol coachen

Algemene competenties m.b.t. fysiologie en pathologie

Kent de fysiologie van het spijsverteringskanaal en de invloed van leefstijl op de werking ervan.
Kent de fysiologie van afvallen en aankomen en weet welke interventies nut hebben op energiemanagement.
Kent de pathofysiologie van leefstijlgerelateerde ziekten zoals diabetes 1 en 2, astma, COPD, hart- en vaatziekten en kanker.
Kent de effecten van leefstijlgerelateerde ziekten op de leefstijl en vice versa.

Competenties m.b.t. voeding

kan een voedingsanamnese uitvoeren en subjectieve criteria en objectieve data verzamelen voor verwerking in het leefstijlplan.
kan aan de hand van de voedingsanamnese SMART doelen opstellen voor het leefstijlplan
kan tools in zetten zoals het eetdagboek om coachees zich bewust te laten worden van eigen gedrag en emoties
kan externe en emotionele triggers herkennen in eetgedrag
kan een eetdagboek analyseren, beoordelen en bespreken
herkent de belangrijkste verbeterpunten van een eetpatroon van de coachee
kan de energiebehoefte berekenen aan de hand van activiteitenpatroon.
kent de belangrijkste voedingsstoffen en hun functie
kan een voedingsplan opstellen voor mensen met overgewicht en voor mensen die willen aankomen of hun gewicht willen handhaven.
kan verschillende voedingspatronen herkennen en de aandachtspunten daarvan benoemen
kan een goed gebalanceerd voedingsplan maken afgestemd op coachee: energieverbruik versus opname en voldoende voedingsstoffen zodat de coachee ongeveer 0,5 kg per week afvalt. Kan dit voedingsplan ook maken voor individuen die willen aankomen of gewicht willen handhaven.
kan samen met coachee aangeven waar de knelpunten in de voeding zitten en alternatieven aandragen
herkent de invloed van de omgeving op eetgedrag
kent de verschillende behoeftes per leeftijdsfase en activiteitenpatroon
kent de belangrijkste gezondheidsproblemen binnen verschillende groepen en kent de factoren die een rol spelen bij de voedingsvoorlichting
kent de verschillende visies t.a.v. voedselveiligheid en kan de verschillende risico's t.a.v. voedselveiligheid benoemen en de grootte van de risico’s inschatten
kan de kennis over voeding bij de belangrijkste chronische ziekten toepassen: invloed, gevolgen en risico's.
kent meerdere vormen van voorlichting en voorlichtingsorganisaties
kan een voedingsplan samenstellen waarbij rekening wordt gehouden met budget en minimale middelen. Kan eenvoudige tips geven voor een goede voeding bij klein budget
kent de rol van voeding op vruchtbaarheid, zwangerschap en na de bevalling voor moeder en kind.
kan door middel van de juiste vragen achterhalen of er sprake is van een verslaving. Weet, indien nodig, door te verwijzen
kent de gevolgen van ziekte op voedselbehoefte en inname
heeft inzicht in de verschillende dieetvormen bij (chronische) ziekte
kent verschillende bronnen van voedselinformatie en voedingsvoorlichting en kan de voor- en nadelen benoemen van deze bronnen
kan eigen mening/visie vormen t.a.v. voedselinformatie en voedingsvoorlichting
kan een voedingsbehoefte vertalen naar een praktische uitvoering.
kan recepten aanpassen a.d.h.v. richtlijnen.
kan een dagmenu samenstellen voor ongewone situaties: op reis, vakantie, drukke baan etc.
kan een globale anamnese doen a.d.h.v. boodschappenlijst of fotodagboek

Competenties m.b.t. bewegen

kan diverse fittesten (conditie, lenigheid, kracht, lichaamsbouw) afnemen
kan de fittesten interpreteren en vertalen in een persoonlijke beoordeling
kan samen met de coachee de beweegdoelen en beweegredenen benoemen
heeft inzicht in de belastbaarheid van de coachee en de consequenties voor training
kan een trainingsprogramma opstellen binnen het leefstijlplan uitgaande van de richtlijn NNGB en of ACSM
kan een beweegplan opstellen
heeft kennis over het opstellen van trainingsprogramma’s voor diverse doelgroepen: kinderen, pubers, werknemers, ouderen
heeft kennis over bewegen in relatie tot lichamelijke beperkingen, ziekten en aandoeningen
heeft kennis van factoren die invloed hebben op blijvende deelname
heeft kennis van omgevingsfactoren die invloed hebben op beweeggedrag
heeft kennis over culturele verschillen en de betekenis voor een leefstijlplan
kan groepscounseling toepassen in de vorm van een workshop gericht op gezond bewegen
kan groepsvormen toepassen in verschillende settingen (fitnesscentrum, buitensport etc.)